Tümdengelim ve Tümevarım

(Bu yazıda kısaca terimlerin anlamlarını sunduktan sonra bir tartışmaya girişeceğim. Terimlerle işiniz yoksa direkt tartışma kısmına geçebilirsiniz) Önce magazinle başlayalım. İngilizcesi deductive reasoning ve inductive reasoning olan bu terimleri tümdengelim ve tümevarım olarak çeviren(ler) her kimse(ler) kendisine (kendilerine) teşekkür ediyorum. Terimlerin bir karşılığının olabilmesi için anlamlı olmaları gerekli ve bu iki terim gerçekten anlamlı. Başlayalım. Üç Soru Bilgi üretiminde iki genel yaklaşımdan bahsedilir. Bunların biri tümdengelim, diğeri tümevarım. Tümevarım özelden genele giderken tümdengelim genelden özele ulaşır.…

Siyaset “Bilimi” Öğrencilerine

Bir iş yaptınız, siyaset denen bölüme girdiniz. Müfredattan müfretada değişse de genel anlamıyla temel terimleri öğrendiniz (veya öğreniyorsunuz), biraz tarih öğrendiniz, biraz uluslararası ilişkiler diye ayrı bir bölüm olsa da uluslararası siyaset öğrendiniz, bir parça felsefe öğrendiniz. Okumaya başladığınızda veya sonuna gelirken ne yapmalısınız? Sosyal bilimler öğrencilerine başlıklı yazıda bu konudan biraz bahsettim (ki şu, şu ve şu yazılar da, bence, bayağı işinize yarayacaktır). Burada biraz daha bölüm öznelinde bir şeyler demek istiyorum. Baştan anlaşalım: Okuduğunuz…

Her Türk Tarafından Mutlaka Okunması Gereken Bir Kitap

2015'te Londra'ya ilk defa gittiğimde şehrin hayran olduğum yanlarından birisi ikinci el kitapçıların çokluğu ve bunlardaki ürün genişliğiydi. Burada, hayatımda okuduğum en önemli ve güzel kitaplardan birini buldum. Kitabın yazarı, 1999'da aramızdan ayrılan Raimund Pretzel fakat kitabı bu isimden bulamıyoruz zira ölümünden sonra basılan bu kitapta dahi müstear adı kullanılmış: Sebastian Haffner. Sebastian Bach'ın adı iken Haffner Mozart'ın senfonilerinden birinin adı. Kitabın İngilizce adı "Defying Hitler: A Memoir". Kitap, iki yönden önemli. Birincisi, NAZİ dönemi Almanya'sı…

Devlet Ayrı Hükümet Ayrı (Mı?)

Eskiden Türkiye'de ülkece hassas dönemlerden geçerdik, bu dönemde de birlik olmamız istenirdi. Yeni Türkiye'de rabbimiz hükümete yeter oldu. Yepyeni Türkiye'de ise devlet ve hükümet birbirinden bağımsız hale geldi, hükümeti sevmesek de devlet için bir şeyler yapmamız ve yapmamamız, söylememiz ve söylemememiz gerekliliği ortaya çıktı. Yepyeni Türkiye'nin alamet-i farikası sanırım bu sözdür. "Devlet ayrı, hükümet ayrı. Muhalif olacağım diye vatan haini olma". Bunu diyen üç grup var. Bunların ilk ikisi, bir önceki sözü "Tayyip sana canım feda"…

Düşünme: Günümüz İnsanı, Din, ve Devlet

Giriş Bugün kendime bir soru sordum: Neden en iyi filozoflar bir 6.-4. asır Yunan'ında, bir de 18. ve 19. asırda Birleşik Krallık-Fransa-Almanya ekseninde çıktı? Giriş mahiyetinde üç şeyi söyleyeyim ve bu dar görünen sorudan ne büyük çıkarımlar yapabileceğimizi görelim: İnsanlık, binler, hatta milyonlarca yıl boyunca bilgiyi yeni nesillere aktararak ya bulunduğu konumu korudu, ya ilerledi. Önceleri işimiz kolaydı: Çocuğumuza tarla sürmeyi, ekin ekmeyi, at binmeyi, yüzmeyi, belki sayıları... öğretirdik, türkü öğretirdik, şanslıysak enstrüman öğretirdik. Ve hayat,…

Yasallık, Meşruiyet, Kayyım

Van, Diyarbakır ve Mardin belediyelerine kayyım atanmasına verilen tepkiler çeşitli oldu, Erdoğan'ın İstanbul çıkışıysa bu tartışmaları bambaşka bir yöne çekecek gibi. Herkesin farklı fikre sahip olduğu bu konuyu daha farklı bir alandan işleyelim ve gelecek(te yapılacak kayyım atamalarının sebep olacağı) tartışmaların daha verimli olabilmesine belki biraz yardımcı olalım. Konumuz yasallık ve meşruiyet. Yasallık Sorunu 1950 yılında yazdığı Yasallık Sorunu başlıklı makalesine, eski bir NAZİ olması nedeniyle akademik unvanları elinden alınıp üniversiteden (bence haksızca) uzaklaştırılan Carl Schmitt,…

(Taze) Sosyologlar İçin Beş Kitap

Ya sosyoloji kazandınız, ya okuyorsunuz, ya mezun oldunuz, ya ilginiz var. Çok bilinen ve durmadan karşınıza çıkan kitapların dışında beş okunası kitabı anmak istedim. Anladığınız üzere "okumazsanız hayatın anlamını yakalayamazsınız" veya benzeri kitaplar değil bunlar. (Görece) az bilinen ama bence çok değerli beş kitap sadece. Asya Tarihinde Su Boyu Ovaları ve Bozkır Uygarlıkları. Baykan Sezer, 1979 Baykan Sezer, "biz sosyolojiyi Batı'dan ihraç kavramlarla yapıyoruz. Bu nedenle de daha baştan kendimizi öteki olarak nitelendirip yanlış yapıyoruz" diyen,…

Tez ve Makale Nasıl Yazılır?

Türkiye'de enteresan bir eğitim sistemimiz var. Çocuklarımızdan tez yazmalarını istiyoruz fakat tez neden yazılır, nasıl yazılır, ve en önemlisi nasıl yazılmaz öğretmiyoruz. Çayıra salsak da mevla kayırmıyor ve çok değerli saatlerimiz ve günlerimiz beş para etmez işlere harcanıyor. Burada size temel birkaç bilgiyi vereceğim. Bu yazının öncelikle sosyal (sözde) bilimcileri için yazıldığını baştan eklemeliyim, fakat gerçek bilimcilerin de faydalanacağını söyleyebilirim. Baştan not edelim: Tez dediğimiz makalenin uzunu, YL ve doktora tezleri de makalenin uzunu. Aralarındaki tek…

Sosyal Bilimler Öğrencilerine

Sonuçlar açıklandı, siyaset veya bununla doğrudan veya dolaylı alakalı bir bölüm (misal iktisat, kamu, uluslararası, sosyoloji) kazandık. Ne yapalım, nasıl yapalım da okuldan çıkarken seçilme şansımız daha fazla olsun? Bu soruyu, biraz fazlaca ağzı yanmış, damdan düşmüş, eşek tepmiş biri olarak, belki yaptıklarımdan çok yapmadıklarımla biraz cevaplayayım. Dil Çok söylenip az umursanan konuyla başlayalım: İngilizce bilin. İngilizceyi dört satırlık bir cümleyi en fazla iki okumada anlayacak şekilde bilin. Sosyal "bilimci" neredeyse sadece boş boş konuşur ve…

Sosyal Karşılaştırma Teorisi (Social Comparison Theory)

Leon Festinger, psikolojide 20. asrın önemli isimlerinden birisi, 1954 yılında bir makale yayınlıyor ve makaleye şöyle başlıyor: In this paper we shall present a further development of a previously published theory concerning opinion influence processes in social groups. ... We shall develop ... how the theory applies to the appraisal and evolution of abilities as well as opinions. Bu pasajın özeti şu: Bu makaleyle insanların yetenek ve fikirlerini ne şekilde değerlendirdiklerini göstereceğiz. Makalenin ana fikri ne?…